Ιάσονα Χανδρινού : “Το τιμωρό χέρι του Λαού..." Παρουσίαση βιβλίου

Ιάσονα Χανδρινού : “Το τιμωρό χέρι του Λαού..."

Ιάσων Χανδρινός: Η βία της αριστεράς προέκυψε ως αντίδραση στη θεσμοποιημένη εκστρατεία εξόντωσής της.

Η έρευνα του Ιάσονα Χανδρινού “Το τιμωρό χέρι του Λαού: Η δράση του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ στην κατεχόμενη πρωτεύουσα 1942-1944”, πριν ακόμα βρεθεί στο τυπογραφείο των εκδόσεων "Θεμέλιο" από τις οποίες θα κυκλοφορήσει μέχρι τα τέλη του χρόνου, απέσπασε ήδη το Α' Βραβείο του Ιδρύματος Βασιλικής και Όλγας Σταυροπούλου, η απονομή του οποίου έγινε την περασμένη Παρασκευή.

Αυτό που κατ' ουσίαν αντιλήφθηκα και συνεχίζω να πιστεύω είναι πως η μεταπολεμική πορεία της Ελλάδας βασίστηκε πάνω στις εμπειρίες του πολέμου και της Κατοχής.

Η μελέτη της δεκαετίας του '40 έλκει εδώ και δύο δεκαετίες το ενδιαφέρον της ιστορικής κοινότητας. Ωστόσο η ΟΠΛΑ, η πλέον άγνωστη και “καταραμένη” πτυχή του ελληνικού αντιφασιστικού αγώνα, παραμένει στο περιθώριο. Ο 26χρονος ιστορικός Ιάσονας Χανδρινός την τοποθέτησε στο επίκεντρο της έρευνάς του επιδιώκοντας να απαντήσει σε ενοχλητικά όσο και απαραίτητα πια ζητήματα. “Η βία της αριστεράς δεν προκύπτει εν κενώ αλλά απαντά σε μια οργανωμένη και θεσμοποιημένη εκστρατεία εξόντωσής της” μας εξηγεί, επισημαίνοντας παράλληλα ότι πέρα από “δαίμονες και αγγέλους την ΟΠΛΑ οφείλουμε να την αντιμετωπίσουμε πλέον ως μια αμιγώς αντιστασιακή οργάνωση”.

* Γιατί ασχοληθήκατε με τη δεκαετία του '40;

Ήταν έρωτας, θα έλεγα, με την πρώτη ματιά. Το πρώτο βιβλίο που έπεσε στα χέρια μου, όταν ήμουν 17 χρόνων, ήταν “Η Ελληνική Αντίσταση 1940-1944” του Ανδρέα Κέδρου. Το καταβρόχθισα αυτό το βιβλίο και θυμάμαι την οργή και την απορία μου πώς κανείς δεν αναφερόταν σ' αυτά τα πράγματα, ούτε στο σχολικό ούτε στο οικογενειακό μου περιβάλλον. Δεν είχα ακούσει τίποτα! Το βασικό είναι ότι αυτή η δεκαετία, επί της ουσίας, με έκανε να γίνω ιστορικός.

* Τι ανακαλύψατε σ' αυτή τη δεκαετία, τόσο κομβικό για τις μεγάλες σας αποφάσεις;

Βρήκα όλες τις διαμορφωτικές τομές και συνέχειες από τις οποίες προέκυψε η μορφή της σημερινής ελληνικής κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας. Αυτό που κατ' ουσίαν αντιλήφθηκα και συνεχίζω να πιστεύω είναι πως η μεταπολεμική πορεία της Ελλάδας βασίστηκε πάνω στις εμπειρίες του πολέμου και της Κατοχής. Για δεκαετίες το πολιτικό σκηνικό θεμελιωνόταν πάνω στην απονομιμοποίηση της Εθνικής Αντίστασης, χωρίς παράλληλα να καταφέρνει να ακυρώνει τα μηνύματα που προέκυπταν απ' αυτήν. Στην ουσία προέκυψαν δύο Ελλάδες: Η Ελλάδα της εθνικόφρονης νομιμότητας, που ακύρωνε τους αγώνες μιας ολόκληρης γενιάς, και η περιθωριοποιημένη πολιτικά Ελλάδα της “ηθικής νομιμότητας”, που προσπαθούσε να συντηρήσει την κληρονομιά του συλλογικού ήθους που εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1940-'44. Σε κάθε περίπτωση οι κραδασμοί που προκάλεσε η Κατοχή και η Αντίσταση στο σώμα της ελληνικής κοινωνίας παραμένουν ορατές και σήμερα.

* Για την κατανόηση των πολυεπίπεδων ρήξεων που συντελέστηκαν στη δεκαετία του '40 τι πρέπει να έχουμε υπόψη;

Η ελληνική κοινωνία της δεκαετίας του '40 ήταν μια κοινωνία ετερογενής, με ποικίλες ταξικές, πολιτισμικές και πολιτικές διαφοροποιήσεις. Η εμπειρία του πολέμου πολλαπλασίασε τα χάσματα και προκάλεσε μια αναπόφευκτη ριζοσπαστικοποίηση μεγάλων στρωμάτων του πληθυσμού. Για πρώτη φορά βγήκαν στο προσκήνιο αιτήματα ριζικών αλλαγών που θα μπορούσε κανείς να τα ανάγει στα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια. Η νεολαία, οι γυναίκες, το κομμουνιστικό κόμμα, εξελίχθηκαν σε σχεδόν ρυθμιστικούς παράγοντες και μια γνήσια δύναμη αλλαγής του μέλλοντος της χώρας. Το γεγονός ότι η ένοπλη αντίσταση πήρε τόσο μαζικές διαστάσεις στην Ελλάδα μπορεί να εξηγηθεί μόνο μέσα από την κατανόηση της κοινωνικής πραγματικότητας εκείνης της εποχής.

* Σ' αυτές τις ρήξεις μπορούμε να αναζητήσουμε εξηγήσεις για επιλογές που χαρακτήρισαν τόσο την κεντρική πολιτική σκηνή όσο και στις συλλογικές αντιλήψεις και νοοτροπίες κατά τη μεταπολιτευτική περίοδο;

Μετά τον πόλεμο όλες ανεξαιρέτως οι πολιτικές δυνάμεις επιζήτησαν να προσδιοριστούν μέσα από τη διαχείριση των εμπειριών της Κατοχής και της Αντίστασης. Οι κυβερνήσεις του εμφυλίου, το “κεντρώο διάλειμμα” του '63-'64, η χούντα των συνταγματαρχών, η τομή της μεταπολίτευσης και οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ θεμελιώθηκαν πάνω στις απαντήσεις που προσπάθησαν να δώσουν σχετικά με το τι συνέβη σ' εκείνα τα πέτρινα χρόνια. Είτε μέσα από την άρνησή της, είτε μέσα από την αναγνώριση των ιδανικών της, η Αντίσταση παρέμεινε και παραμένει ακόμα στο επίκεντρο των συζητήσεων και του δημόσιου λόγου. Ωστόσο δεν έχουμε καταφέρει, σε αντίθεση π.χ με τη Γερμανία που “τακτοποίησε” τους λογαριασμούς της με το ένοχο παρελθόν της, να συγκροτήσουμε ένα ενιαίο “συναινετικό” μνημονικό αφήγημα. Για τους ιστορικούς, βέβαια, αυτή η πολιτικά ευαίσθητη συζήτηση είναι σχεδόν σαγηνευτική.

* Επειδή είναι ακόμα νέο πεδίο. Γιατί, αλήθεια, η ιστοριογραφία τώρα μόλις αρχίζει να αγγίζει αυτή την περίοδο;

Η διάχυτη ευαισθησία των Ελλήνων για ό,τι αφορά τις πρόσφατες μνήμες έχει “χρεώσει” την επιστημονική κοινότητα με ένα καθήκον που κανονικά δεν θα έπρεπε να έχει. Την επούλωση του τραύματος του Εμφυλίου. Οι τάσεις της ιστοριογραφίας προκύπτουν μέσα από μία αγχωτική, θα έλεγα, προσπάθεια νομιμοποίησης ή απονομιμοποίησης προσώπων, ομάδων, κομμάτων και επιλογών. Η ιστορική οπτική, δηλαδή, μοιάζει με ένα εκκρεμές το οποίο ακολουθεί τους παλμούς της κοινωνίας αλλά και τα κυρίαρχα πολιτικά ρεύματα. Όσο κι αν δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε οι ιστορικοί παραμένουν σε μεγάλο βαθμό δέσμιοι μιας συλλογικής μνήμης που ξεπερνά τον βιολογικό κύκλο ζωής της γενιάς του '40.

* Υπ' αυτή την έννοια είναι πιο “εύκολη” η δουλειά της δικής σας γενιάς ιστορικών που δεν απηχεί τη βιωμένη εμπειρία.

Είναι και εύκολη και δύσκολη. Κανένας δεν μπορεί να αντισταθεί στον “πειρασμό” να επικοινωνήσει με τους εκπροσώπους αυτής της βιωμένης εμπειρίας καταγράφοντας μανιωδώς τη γραπτή και προφορική τους μαρτυρία. Από ιστοριογραφική άποψη το υλικό που έχει συγκεντρωθεί είναι τεράστιο, αλλά τεράστιος είναι και ο “πονοκέφαλος” που προκαλεί η όποια προσπάθεια κωδικοποίησης των συμπερασμάτων. Έτσι κι αλλιώς όμως το αίτημα της αντικειμενικότητας μοιραία πηγαίνει σε δεύτερη μοίρα όσο προσπαθούμε να χαρτογραφήσουμε μια κοινωνία που ουσιαστικά διαμορφώθηκε στις ακραίες συνθήκες ενός ολοκληρωτικού πολέμου. Κι όταν λέμε πόλεμο, εννοούμε μια μόνιμη κατάσταση αναταραχής που ξεκίνησε από το αλβανικό μέτωπο, συνεχίστηκε στην Κατοχή, τερματίστηκε συμβατικά το 1949, αλλά ταλάνισε την ελληνική κοινωνία τουλάχιστον μέχρι τη μεταπολίτευση.

* Η έρευνά σας φέρνει καινούργια στοιχεία γι' αυτή την περίοδο;

Ασχολήθηκα με το “καυτό” θέμα της ΟΠΛΑ παρακινούμενος από τη γενικότερη συζήτηση για τη βία της αριστεράς στην Κατοχή. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια τάση επανεξέτασης και ανατροπής του σχηματικού δίπολου “καλοί αριστεροί - κακοί δεξιοί” και μέσα από τοπικές έρευνες έχει πράγματι προκύψει μια σχετικοποίηση των κινήτρων τόσο της ένοπλης αντίστασης όσο και του δωσιλογισμού στην Κατοχή, κυρίως, σε ό,τι αφορά την ύπαιθρο. Η δική μου έρευνα για την πρωτεύουσα, που παραμένει σχετικά άγνωστο πεδίο, με οδήγησε στο συμπέρασμα πως ένα γνήσιο κοινωνικό κίνημα, δηλαδή το ΕΑΜ και η ένοπλη έκφρασή του, ο ΕΛΑΣ και η ΟΠΛΑ, συγκρούστηκε μετωπικά με την απόλυτη βία των κατοχικών δυνάμεων και τον “θεσμικά” κατοχυρωμένο δωσιλογισμό των Ταγμάτων Ασφαλείας. Φαίνεται πως σε ένα ασφυκτικά κατεχόμενο περιβάλλον, όπου λειτουργούν κρατικοί θεσμοί και η στράτευση στην Αντίσταση συνεπάγεται άμεσο κίνδυνο, οι επιλογές μοιάζουν να είναι περισσότερο συνειδητές και τα στρατόπεδα περισσότερο διακριτά. Η εμπειρία της Κατοχής σε μια κατεχόμενη πόλη είναι πολύ πιο έντονη. Είναι σίγουρα διαφορετικό να κρατάει κανείς όπλο στα Άγραφα απ' ότι στην Κυψέλη, ενώ η συνεργασία με τους Γερμανούς είναι πολυεπίπεδη, από έκδοση νόμων που εξυπηρετούν την πολεμική βιομηχανία του Γ' Ράιχ μέχρι καταδόσεις Εβραίων και ανοιχτούς απαγχονισμούς αντιστασιακών στις συνοικίες.

* Υποστηρίζετε ότι η ΟΠΛΑ είναι παρεξηγημένη. Μπορεί να παρεξηγηθεί η βία;

Η ΟΠΛΑ δεν είναι απλώς παρεξηγημένη, είναι δαιμονοποιημένη. Ακροβατεί ανάμεσα στην Αντίσταση και τον Εμφύλιο. Ιστορικά το ενδιαφέρον που παρουσιάζει είναι τεράστιο, καθώς, πέρα από τις όποιες απόψεις για την πολιτική του ΚΚΕ, αποτελεί γνήσια έκφραση ενός μαζικού αντιστασιακού κινήματος που προσπαθεί να περιφρουρήσει τον εαυτό του. Είναι η ακραία έκφραση της νομιμότητας της Αντίστασης απέναντι στην Κατοχή, φαινόμενο που απαντάται σε πολλά ευρωπαϊκά αντιστασιακά κινήματα. Τις ομάδες της ΟΠΛΑ στην Αθήνα στελέχωναν τα δυναμικότερα στοιχεία των οργανώσεων του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, στη συντριπτική τους πλειοψηφία εκπρόσωποι της ΕΑΜικής γενιάς. Τα όποια συμπεράσματα για την ΟΠΛΑ δεν πρέπει να διατυπώνονται εκτός πλαισίου, δηλαδή χωρίς να λαμβάνεται υπόψη πως η βία της εποχής ήταν καταστασιακή. Η βία της αριστεράς δεν προκύπτει εν κενώ, αλλά απαντά σε μια οργανωμένη και θεσμοποιημένη εκστρατεία εξόντωσης της. Αν αυτό παράγει έναν νέο προβληματισμό, θεωρώ τη “συνεισφορά” μου επιτυχημένη”.

* Υπάρχουν περιστατικά από τη δράση της που σας εξέπληξαν;

Η ΟΠΛΑ ακολουθούσε τακτικές "αντάρτικου πόλεων". Είχε εκτεταμένα δίκτυα πληροφοριών ακόμα και μέσα στην Ασφάλεια. Βρήκα πλήθος περιστατικών που θυμίζουν κινηματογραφική ταινία. Θα ανέφερα χαρακτηριστικά την εκτέλεση του αρχηγού της Ειδικής Ασφάλειας Πειραιά, γιατρού Σήφη Βαρδινογιάννη, τον οποίο σκότωσε μια ομάδα ντυμένη με γερμανικές στολές ως "αντίποινα" για το Μπλόκο της Κοκκινιάς.

Κρημνιώτη Π.

Εφημερίδα ΑΥΓΗ 28/6/2011

--------------------------------------

Βιογραφικό σημείωμα

Ο Ιάσονας Χανδρινός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1984. Αποφοίτησε από το Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών το 2006. Είναι υποψήφιος διδάκτορας Νεώτερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας και εκπονεί διδακτορική διατριβή με θέμα τη συγκριτική εξέταση της εμπειρίας του Πολέμου και της Κατοχής στα ελληνικά και ευρωπαϊκά αστικά κέντρα (επόπτης καθηγητής Χάγκεν Φλάισερ). Το βιβλίο του "Το τιμωρό χέρι του λαού" βασίστηκε στη διπλωματική του εργασία, η οποία βραβεύτηκε από το Ίδρυμα Βασιλικής και Όλγας Σταυροπούλου, το 2011.

Βιβλιογραφία

ΕΛΑΣ: Ο μεγαλύτερος στρατός της Εθνικής Αντίστασης

Το τιμωρό χέρι του λαού

-------------------------------------

Δείτε επίσης σε βίντεο https://vimeo.com/38175542

την ομιλία του Ιάσονα Χανδρινού στη ΣΤΕΓΗ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ & ΤΕΧΝΩΝ με τίτλο: «Η διδασκαλία της μεταπολεμικής ιστορίας μέσα από τα σχολικά εγχειρίδια»

Η Χρυσή Αυγή στο Μοναστηράκι

Η Χρυσή Αυγή στο Μοναστηράκι

Μου φαίνεται ότι θα περάσει κι αυτό στην καθημερινότητα μας. Η Χρυσή Αυγή εδώ, η Χρυσή Αυγή εκεί, η Χρυσή Αυγή και …πάρα πέρα!

«Έτσι ξαφνικά», που θάλεγε και το τραγούδι του Ρέμου, εμφανίστηκαν στην «ρημαγμένη από τουρισμό» Αθήνα, τα Χρυσά παιδιά της Αυγούλας.

- Γιατί παρακαλώ;

Η ερώτηση απευθύνθηκε, μετά το πρώτο σοκ, στον έσχατο της πορείας, καθώς προσπαθούσε να σιάξει τη σημαία του. Πρόσωπο φυσιολογικό, επαρχιώτη εθνικιστή, με απεριποίητο μούσι και ήπιο ταλαιπωρημένο βλέμμα.

- Για να τονίσουμε το φρόνημα των Ελλήνων! Η «αγέρωχη» απάντηση του.

Τον είδα ότι το πίστευε. Ότι πράττει έργο ιερό για την πατρίδα του. Δεν είναι μόνο το «militaire» «Εγέρθητι», που αφυπνίζει, είναι και τούτο το νέο, το «φανταρίστικο» ΦΡΟΝΗΜΑ, που δονεί καρδιές και εθνικές συνειδήσεις.

Η κουβέντα δεν μπόρεσε να συνεχιστεί , ένα νέο «στρατιωτικό» παράγγελμα του επικεφαλής, ματαίωσε κάθε προσπάθεια σταδιακής εξημέρωσης του καινοφανούς στην καθημερινότητα μας, μαύρου θεριού.

Η Αλέκα Παπαρήγα σχολιάζει ιστορικά ζητήματα του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας

Η Αλέκα Παπαρήγα σχολιάζει ιστορικά ζητήματα του ΚΚΕ

Η συνέντευξη της Γ.Γ. του ΚΚΕ, Αλέκας Παπαρήγα στην εκπομπή «Νέοι Φάκελοι» του δημοσιογράφου Αλέξη Παπαχελά, είχε ευρύτερο περιεχόμενο. Για τις ανάγκες του «συντυχ@ννουμε» επιλέξαμε την ενότητα που αφορούσε αποκλειστικά τις θέσεις της σε θέματα ιστορίας του κόμματος.
Ο δημοσιογράφος θα θέσει στην κ. Παπαρήγα μια σειρά από ιστορικά ζητήματα που απασχόλησαν και εξακολουθούν να απασχολούν το ΚΚΕ, το τελευταίο διάστημα. Είναι γνωστό, ότι ιστορικά ιδεολογικά κόμματα, όπως τα κομμουνιστικά, ανατρέχουν συνέχεια στην ιστορία τους για να αντλήσουν στοιχεία της ταυτότητας τους, αφού αποτελούν συνέχεια μιας ιδεολογίας που κτίζεται ή κατακτιέται στο πέρασμα των χρόνων. Μια τέτοια επιστημονική εργασία ωστόσο δεν φτάνει εύκολα στην ολοκλήρωση της, αφού περνά μέσα από μια σειρά προβλήματα, υποκειμενικής, ή αντικειμενικής φύσης.
Το ΚΚΕ, όπως αναφέρει η κ. Παπαρήγα, αμέσως μετά τη νομιμοποίηση του το 1974, έθεσε σαν ένα από τους βασικότερους στόχους του, τη συγγραφή της ιστορίας του. Αποτέλεσμα όλης αυτής της πνευματικής κινητοποίησης ήταν η συγγραφή, μέχρι στιγμής, δύο πολυσέλιδων δοκιμίων που καλύπτουν χρονολογικά τα γεγονότα από την ίδρυση του κόμματος (1918) μέχρι και τη πτώση της Χούντας (1974).
Ο Παπαχελάς αρχίζει τις ερωτήσεις του από το ζήτημα της (ιστορικής) αποκατάστασης δυο μεγάλων μορφών του ΚΚΕ. Του πρώην Γραμματέα Νίκου Ζαχαριάδη και του κορυφαίου παρτιζάνου του ΕΛΑΣ Άρη Βελουχιώτη. Και οι δυο αυτές προσωπικότητες αποκαταστάθηκαν ιστορικά, πρόσφατα από το κόμμα, μετά από πολλές παροτρύνσεις προς την ηγεσία, από τα απλά μέλη. Ο Άρης, δεν έγινε ωστόσο μπορετό να αποκατασταθεί και κομματικά, αφού η μη αποδοχή από μέρους του της συμφωνίας της Βάρκιζας (1945) σε αντίθεση με την απόφαση της ηγεσίας, παραβίασε και εξακολουθεί να παραβιάζει την κομματική τάξη.
Για τον πρώτο τόμο, η κ. Παπαρήγα θα συμπληρώσει, ότι χρειάστηκε να δουλευτεί αρκετές φορές, ώστε να πάρει την τελική του μορφή μετά από 18 χρόνια.
Ο Δεύτερος τόμος θα αρχίσει να γράφεται μετά την απόφαση του 12ου Συνεδρίου του κόμματος (1987). Λαμβάνοντας μια πιο σύγχρονη μορφή σε σχέση με τον πρώτο, δεν ήταν απλώς μια συλλογή κομματικών εγγράφων, αλλά μια ευρύτερη καταγραφή της ιστορίας του τόπου, πάντα βέβαια ιδωμένη από την ιδεολογική σκοπιά του κόμματος. Στον τόμο αυτό θα υπάρχουν, μεταξύ των άλλων, οι κρίσεις για τον Ζαχαριάδη και Βελουχιώτη, η πορεία του Κυπριακού, η δικτατορία της 21ης Απρίλη κλπ.
Για το ΚΥΠΡΙΑΚΟ, η γραμματέας του ΚΚΕ, θα εκφραστεί με ένα είδος έκπληξης, για τη σημασία που έχει, όπως τόνισε, στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας, παρόλο που σήμερα το αντιμετωπίζουμε ως διεθνές ζήτημα!
Με παρόμοιο πνεύμα θα μιλήσει και για την ιστορική αποτίμηση της δικτατορίας των συνταγματαρχών (1967 – 1974). Θα πρέπει να ξαναδούμε το ιστορικό αυτό φαινόμενο και να αναζητήσουμε ξανά τις αιτίες που το δημιούργησαν, επεσήμανε.
Η συζήτηση θα περιστραφεί στη συνέχεια στα ζητήματα αυτοκριτικής του κόμματος σε σχέση με τις ευθύνες της πολιτικής του στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης, των Δεκεμβριανών και του Εμφυλίου. Η κ. Παπαρήγα παρόλη την προσπάθεια της να υπερασπιστεί ιστορικά το κόμμα της, δεν θα καταφέρει να δώσει απαντήσεις στα καινούργια ζητήματα που θέτει η σύγχρονη ελληνική ιστοριογραφία. Δεν ιδιοποιήθηκε εξάλλου ποτέ της την ιδιότητα του ιστορικού. Στο δεύτερο δοκίμιο πάντως, όπως ισχυρίστηκε, υπάρχουν αρκετά σημεία αναθεωρήσεων και αυτοκριτικής, χρήσιμα για το σήμερα.
Η διαφύλαξη και χρήση των αρχείων ήταν το τελευταίο θέμα που έθιξε η συζήτηση. Η κ. Παπαρήγα θα μας θυμίσει την καταστροφή τους, από τις πλημμύρες του Ποδονίφτη, πριν από πολλά χρόνια στα υπόγεια του Περισσού. Θα αναφερθεί στο μεγαλεπήβολο σχέδιο διάσωσης και αποκατάστασης τους, που ακόμα συνεχίζεται και θα τελειώσει με το αισιόδοξο μήνυμα της (με επιστημονικούς κανόνες), ψηφιοποίησης και έκθεσης των πρωτότυπων.
Τα πρωτότυπα των αρχείων αυτών συμπλήρωσε, θα τοποθετηθούν σε σύγχρονο κατάλληλα εξοπλισμένο κτίριο που θα κτιστεί μελλοντικά (αφού τελειώσει η κρίση), ενώ ένα μεγάλο μέρος τους βρίσκεται ήδη στην οικία Χαρίλαου Φλωράκη στο Χαλάνδρι, που έχει μετατραπεί σε μουσείο της ιστορίας του κόμματος

Μεταναστευτικό και Χρυσή Αυγή

Μεταναστευτικό και Χρυσή Αυγή

Όταν μια χώρα αφήνεται στο έλεος του Θεού, ο κόσμος θα βρει τελικά κάποιον άλλο τρόπο να κλείσει το μεγάλο κενό! Η φύση εξάλλου απεχθάνεται το κενό, γι’ αυτό αυτόματα το γεμίζει. Στην περίπτωση του βίντεο που θα παρακολουθήσουμε τα κενά που άφησε ανεξέλεγκτα η ελληνική πολιτεία θα τα αναπληρώσουν οι ευφυέστατες προτάσεις του Γενικού Γραμματέα της «ΧΡΥΣΗΣ ΑΥΓΗΣ» Νίκου Μιχαλολιάκου! Όπως τον έχουμε συγκόψει, ο κύριος αυτός, έχει λύσεις για κάθε άλυτο πρόβλημα του χειμαζόμενου Έλληνα! Μέχρι πάντως που η κ. Παπαρήγα θα καταφέρει μαζί με το κόμμα της να βρει τις αιτίες της «Ανόδου του Νεοφασισμού στην Ελλάδα», οι «χαριτωμένες» προτάσεις του (εδώ πρόκειται για το Μεταναστευτικό), θα πιάνουν ολοένα και περισσότερο τόπο! Ίσως αυτό να οφείλεται και στην ανάμειξη, από μέρους του, του ιδιωτικού τομέα (στην περίπτωση που εξετάζουμε της αεροπορικής εταιρίας easyJet), που παρά τα τόσα συσσωρευμένα προβλήματα που κι αυτός αντιμετωπίζει μέσα στον γενικό χαμό, εξακολουθεί να κρατάει τις υπηρεσίες του σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο!

Λεφτά υπάρχουν

Λεφτά υπάρχουν

To video είναι μια παρωδία του συνθήματος της ελληνικής οικονομικής κρίσης, «Λεφτά υπάρχουν», λεχθέν δια στόματος Γεωργίου Ανδρέα Παπανδρέου.
Το κείμενο, ένα από τα πολλά επιτυχημένα άρθρα του καθηγητή οικονομικής θεωρίας στο Ε.Κ.Π.Α. Γιάνη Βαρουφάκη, με θέμα την οικονομική κρίση. Δημοσιεύτηκε στο ελληνικό blog “Protagon.gr” στις 3/2/2012.

Αυτό θα το διαβάσετε;

του Γιάνη Βαρουφάκη

Το Μνημόνιο, που κάποιοι δεν διάβασαν πριν υπερψηφίσουν, βασιζόταν στην λογική ότι χωρίς τα δάνεια των €110 δις που προέβλεπε:
το ελληνικό κράτος θα εξαναγκαζόταν σε στάση πληρωμών η οποία θα μας έθετε για τουλάχιστον 10 χρόνια εκτός αγορών
δεν θα υπήρχαν αρκετοί πόροι για να πληρωθούν μισθοί και συντάξεις
δεν θα δινόταν χρόνος στην ελληνική οικονομία να ανακάμψει και να παραγάγει τα πρωτογενή πλεονάσματα που θα μας επέτρεπαν να κάνουμε βήματα πίσω από το χείλος της χρεοκοπίας.
Τότε κάποιοι είχαμε πει ότι αυτό το τρίπτυχο αποτελούσε επικίνδυνη φαντασίωση. Καθώς οι όροι για να πάρουμε το δάνειο εγγυόντουσαν την υφεσιακή δίνη στην οποία θα εισερχόταν η χώρα, τα πλεονάσματα του (3) δεν θα παράγονταν, το σημείο (1) δεν θα το αποφεύγαμε έτσι κι αλλιώς, και, για αυτό τον λόγο, θα επιστρέφαμε θέλοντας και μη στο (2), στην σημερινή κατάσταση που το κράτος, αφού χρεώθηκε με την μερίδα του λέοντος του δανείου-μαμμούθ των €110 δις και πάλι αδυνατεί να καλύπτει τα έσοδά του.
Από αυτές εδώ τις σελίδες, τον Απρίλη του 2010, σε άρθρο με τίτλο «Το πρώτο τάνγκο στην ευρωζώνη» είχα γράψει τα εξής:
«[Ο] φόβος μου είναι ότι οδεύουμε στον δρόμο που χάραξε η Αργεντινή του 2002. Κάθε μέρα που περνά τα δάνεια που παίρνουμε… μου θυμίζουν τα δάνεια του ΔΝΤ προς την Αργεντινή της περιόδου 1998-2002: Δάνεια που μας κρατούν εντός του ευρώ προσωρινά αλλά τα οποία κάποια στιγμή δεν θα μπορέσουμε να αποπληρώσουμε. Και τότε; Το 2002 η χώρα του τάνγκο (ας με συγχωρήσουν οι φίλοι Ουρουγουανοί που το διεκδικούν) προέβη και σε στάση πληρωμών αλλά και σε απώλεια ενός (ουσιαστικά) κοινού νομίσματος δολαρίου-πέσος με τέσσερα χρόνια και 50 δις δολάρια μεγαλύτερη καθυστέρηση από όσο έπρεπε. Το 2012 τι επιφυλάσσει σε εμάς; Νομίζω ότι μας επιφυλάσσει ένα εκ των ακόλουθων δύο σεναρίων:
(1) Στάση πληρωμών που όμως θα έχει πολύ μεγαλύτερο κόστος λόγω ενός απίστευτα αναποτελεσματικού δανεισμού δεκάδων δις ευρώ του οποίου η μόνη λογική εν τέλει είναι η καθυστέρηση της στάσης πληρωμών ώστε να διασωθούν οι Γερμανικές τράπεζες που θα χρησιμοποιήσουν τον χρόνο που εμείς "αγοράζουμε" (δανειζόμενοι) εκ μέρους τους ώστε να προλάβουν να πουλήσουν τα ομόλογά μας.
(2) Την συνειδητοποίηση εκ μέρους της Γερμανίας ότι, αν θέλουν να κρατήσουν το ευρώ ως έχει, δηλαδή να αποτρέψουν αλυσιδωτές κρίσεις τύπου Αργεντινής εντός της ευρωζώνης, θα πρέπει επί τέλους να κατανοήσουν ότι μία πραγματική οικονομική ενοποίηση, ιδίως μετά από μια παγκόσμια οικονομική κρίση τύπου 1929 ή 2008, απαιτεί ανακύκλωση των πλεονασμάτων - δηλαδή, πολιτική και δημοσιονομική ενοποίηση.
Αν κρίνουμε από τις έως τώρα συμπεριφορές των βορείων εταίρων μας, οδεύουμε ολοταχώς προς το πρώτο σενάριο.»
Κάπως έτσι έχουν εξελιχθεί τα πράγματα. Η Γερμανία έχει βρεθεί σε αδιέξοδο που η ίδια δημιούργησε στον εαυτό της, επικουρούμενη βέβαια από τους δικούς μας φωστήρες, που δεν μπόρεσαν να διανοηθούν μια στάση πληρωμών (τότε που το ΑΕΠ μας ήταν 15% μεγαλύτερο απ’ ότι σήμερα και τα χρέη μας 20% μικρότερα). Η καλύτερη αφήγηση της οικονομικής αποτυχίας και πολιτικής αστοχίας του πρώτου Μνημονίου της χώρας μας δόθηκε από τον Keynes το… 1920. Τότε ήταν που είχε γράψει τις ακόλουθες αράδες:
"... η ανειλικρινής αποδοχή... όρων που ήταν αδύνατον να τηρηθούν..., και τους οποίους δεν είχε σκοπό να τηρήσει, καθιστά την {Ελλάδα} το ίδιο ένοχη με {τους ευρωπαίους εταίρους } οι οποίοι επέβαλαν όρους που δεν είχαν το δικαίωμα να επιβάλουν." (*)
Προφανώς τα παραπάνω δεν είναι ακριβώς τα λόγια του Keynes. Είναι όμως πολύ κοντά. Το μόνο που άλλαξα ήταν εκεί που εκείνος έγραφε {Γερμανία} εγώ έγραψα {Ελλάδα} και αντί για {τους Συμμάχους} που ανέφερε εκείνος, αντικατέστησα τις λέξεις { τους ευρωπαίους εταίρους }. Η ουσία όμως είναι ακριβώς η ίδια: Οι ισχυροί προσέφεραν μια συμφωνία στους αδύναμους υπό όρους που ούτε οι μεν είχαν δικαίωμα να επιβάλουν ούτε οι δε να αποδεχθούν. Συνένοχοι σε μια τέτοια λογικά ατέρμονη συμφωνία, οι ηγέτες μας, Έλληνες και Γερμανοί, έσπρωξαν και τις δύο χώρες μας βαθύτερα στην Κρίση του Ευρώ. Πρόκειται για μια πρωτοφανή πολιτική αποτυχία στα χρονικά της παγκόσμιας ιστορίας (για πληρέστερη παρουσίαση της αποτυχίας αυτής δείτε αυτό το πρόσφατο άρθρο στην ιστοσελίδα του CNN).
Θα μου πείτε, περασμένα-ξεχασμένα. Μακάρι. Να όμως που το ένα λάθος οδηγεί κατ’ ευθείαν στο επόμενο. Σήμερα, αρχές 2012, παρά το γεγονός ότι έχουμε όλα τα στοιχεία, και όλη την εμπειρική γνώση, που χρειαζόμαστε για να κατανοήσουμε πως η λογική του Μνημονίου (που περιστρέφεται γύρω από τον άξονα «νέα δάνεια– βαθύτερη λιτότητα») καταποντίστηκε, έχουμε μια κυβέρνηση (εθνικής ενότητας μάλιστα) που έχει στόχο ένα νέο Μνημόνιο.
Μήπως το νέο Μνημόνιο έχει μάθει από τα παθήματα του προηγούμενου; Σε καμία περίπτωση. Η συνταγή είναι η ίδια: Άλλες δεκάδες δις με στόχο την αποπληρωμή προηγούμενων δανείων, υπό τον όρο ακόμα μεγαλύτερης αφαίμαξης της ενεργούς ζήτησης της ελληνικής οικονομίας, και με την κούφια «υπόσχεση» για ανάπτυξη μέσω διαρθρωτικών αλλαγών και ενός στρεβλού, διεφθαρμένου και αναποτελεσματικού ΕΣΠΑ.
Μήπως υπάρχουν νέα επιχειρήματα για να αποδεχθούμε την νέα Μνημονιακή συμφωνία; Ας δούμε ποια επιχειρήματα ακούγονται υπέρ της υπογραφής της: Χωρίς αυτήν, μας λένε,
1. το ελληνικό κράτος θα εξαναγκαστεί σε στάση πληρωμών τον Μάρτιο η οποία θα μας θέσει εκτός του ευρώ
Αυτό είναι! Το εξής ένα επιχείρημα! Δεν υπάρχει άλλο. Προσέξτε πως τα (2) και (3) που είχαμε στην περίπτωση του πρώτου Μνημονίου δεν υπάρχουν πια. Μας τελείωσαν. Κανείς δεν τολμά πλέον να μιλά για μισθούς και για συντάξεις καθώς η γερμανική πλευρά το έχει ξεκαθαρίσει: ό,τι πάρει το ελληνικό κράτος από τούδε και στο εξής θα πρέπει να το χρησιμοποιεί για να αποπληρώνει τους τραπεζίτες, το ΔΝΤ, την ΕΕ και την ΕΚΤ. Τελεία και παύλα. Άρα, η νέα δανειακή συμφωνία προβλέπει δάνεια για την αποπληρωμή δανείων. Μήπως όμως έτσι δοθεί η ευκαιρία στο ελληνικό κράτος να αρχίσει κάποια στιγμή να αποπληρώνει να χρέη του και να ξαναγίνει αξιόπιστο;
Μήπως ισχύει το μέρος (3), βλ. στη αρχή του άρθρου, της λογικής του αρχικού Μνημονίου; Σε καμία των περιπτώσεων! Επ’ ουδενί! Γιατί είμαι τόσο κάθετος; Επειδή αυτό μας λέει ακόμα και το ΔΝΤ. Τι λέει δηλαδή; Ότι για να τιθασευτεί το ελληνικό χρέος, και να μπει η Ελλάδα στην τροχιά της αποπληρωμής των χρεών της, θα πρέπει να ισχύσουν ταυτόχρονα οι εξής προϋποθέσεις: (α) Η οικονομία μας να μπει σε ρυθμούς μεγέθυνσης της τάξης του 2% από το πρώτο εξάμηνο του 2012, (β) ο πληθωρισμός να μην ξεπερνά το 2%, (γ) να πετύχει 100% το κούρεμα (το κατ’ ευφημισμόν γνωστό και ως PSI) και (δ) να εισπράξει το δημόσιο €50 δις από ιδιωτικοποιήσεις. Σε μια οικονομία που αντί να μεγεθύνεται φθίνει με ρυθμό -7%, με το κούρεμα να αποδίδει πολύ λιγότερα στην πράξη από αυτά που θα ανακοινωθούν, με τις ιδιωτικοποιήσεις να αδυνατούν να αποδώσουν όταν οι αξίες όλων των περιουσιακών στοιχείων καταρρέουν, κλπ., τα παραπάνω αποτελούν σενάριο νοσηρής και κακόβουλης φαντασίας.
Οπότε, λοιπόν, μένουμε με το εξής ένα επιχείρημα: Να υπογράψουμε την συμφωνία γιατί αλλιώς θα βρεθούμε εκτός ευρώ. Πόσο όμως στέκει αυτή η απειλή; Έστω ότι έρχεται η 20η Μαρτίου, η μέρα που το δημόσιο πρέπει να καταβάλει €14 δις στους δανειστές του, και η κυβέρνηση ανακοινώνει πως η πληρωμή αυτή αναβάλλεται μέχρι νεοτέρας, έως ότου η Ευρωπαϊκή Ένωση μας παρουσιάσει ένα Σχέδιο Λύσης το οποίο, αντίθετα με τον τραγέλαφο της 27ης Οκτωβρίου, να έχει έστω και μια μικρή ελπίδα να βάλει την χώρα (αλλά και την υπόλοιπη ευρωζώνη, ιδίως την περιφέρεια) σε τροχιά επιστροφής από την κόλαση. Τι θα γίνει τότε; Θα μας διώξουν από το ευρώ;
Κατ’ αρχάς, δεν μπορούν να το κάνουν μέσα από θεσμοθετημένες διαδικασίες. Π.χ. ακόμα και να ψηφίσουν οι υπόλοιποι 17 του eurogroup υπέρ της αποπομπής της Ελλάδας, η απόφαση αυτή δεν έχει καμία νομική ή ουσιαστική σημασία. Το μόνο που μπορεί να γίνει είναι η ΕΚΤ να δηλώσει πως δεν δέχεται πλέον ομόλογα του ελληνικού δημοσίου, και του ελληνικού δικαίου, ως εχέγγυα για την χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών. Κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε ασφυξία στις ελληνικές τράπεζες, με σημαντική πιθανότητα να αναγκαστούν να θέτουν όριο αναλήψεων στους αποταμιευτές τους. Μια τέτοια εξέλιξη, λένε πολλοί, θα ανάγκαζε την ελληνική κυβέρνηση να εγκαταλείψει το ευρώ, τυπώνοντας ξανά δραχμές ώστε να τροφοδοτούνται οι τράπεζες. Θα μου επιτρέψετε να πω ότι πρόκειται και άλλο ένα κενό περιεχομένου επιχείρημα. Τέσσερεις είναι οι λόγοι που δεν στέκει:
Πρώτον, μια τέτοια επιθετική κίνηση της ΕΚΤ θα είχε μεγαλύτερο κόστος για εκείνη, και την Κεντρική Τράπεζα της Γερμανίας, από ότι για την (ήδη ρημαγμένη) ελληνική οικονομία. Από τότε που ξεκίνησε η Κρίση, η φυγή κεφαλαίων από την περιφέρεια προς την Γερμανία και την Ολλανδία έχουν δημιουργήσει (εντός του συστήματος της ΕΚΤ) χρέη των Κεντρικών Τραπεζών της Περιφέρειας προς τις Κεντρικές Τράπεζες των χωρών του πυρήνα της τάξης των €600 δις. Από αυτά, €250 δις έχει λαμβάνειν μόνο η Κεντρική Τράπεζα της Γερμανίας από τις Κεντρικές Τράπεζες της Ελλάδας, Πορτογαλίας, Ισπανίας και Ιρλανδίας. Μια κίνηση αποκλεισμού των ελληνικών τραπεζών από το σύστημα αυτό απειλεί με άμεση κατάρρευση ολόκληρο το σύστημα εσωτερικού δανεισμού της ευρωζώνης.
Δεύτερον, οι ελληνικές τράπεζες έχουν ήδη καταθέσει ό,τι ομόλογα είχαν στην ΕΚΤ και έχουν ήδη λάβει ρευστότητα στην βάση αυτών των χάρτινων τίτλων. Το πουλί, με άλλα λόγια., έχει πετάξει. Τώρα πια, καταθέτουν στην ΕΚΤ ως εχέγγυο ότι «πατσαβούρι» βρουν. Αν πει η ΕΚΤ ότι δεν τα δέχεται αυτά τα «πατσαβούρια», τότε πρέπει να κάνει κάτι αντίστοιχο και για τα «πατσαβούρια» των ιταλικών, των ισπανικών, των πορτογαλικών τραπεζών. Τότε, όμως ευρώ γιοκ.
Τρίτον, η ΕΚΤ γνωρίζει ότι αν η Ελλάδα επιστρέψει στην δραχμή, σε περίπτωση που η παροχή ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες μειωθεί απότομα, οι τράπεζές μας θα έχουν ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα (καθώς τα δάνεια που έχουν λάβει είναι σε ευρώ, ενώ η νέα δραχμή που θα λαμβάνουν από την Τράπεζα της Ελλάδας θα χάνει αξία με το δευτερόλεπτο), όπως άλλωστε και οι έλληνες καταθέτες (των οποίων οι καταθέσεις θα απολέσουν εν μία νυκτί τουλάχιστον την μισή τους αξία). Άρα, η ΕΚΤ γνωρίζει ότι, ακόμα κι αν κινηθεί επιθετικά δημιουργώντας ασφυξία στις ελληνικές τράπεζες, η Ελλάδα δεν έχει λόγο να επιστρέψει στην δραχμή.

Τέταρτον, ό,τι και να λένε, δεν έχει δημιουργηθεί κανένας μηχανισμός που θα σταματήσει την αποδιάρθρωση του ευρώ μετά την αποχώρηση της Ελλάδας από αυτό. Κανένας. Σε μερικές μέρες, μετά από μια τέτοια κίνηση της ΕΚΤ, η ίδια η Γερμανία θα βάλει μπροστά το σχέδιο του Νέου Μάρκου, καθώς το κόστος στήριξης της εναπομείνασας ευρωζώνης θα ανέλθει στα πολλά τρις.
Καταλήγουμε λοιπόν στο απλούστατο συμπέρασμα ότι η υπογραφή από την Ελλάδα του νέου πακέτου Μνημονίου 2 – PSI στερείται οποιασδήποτε λογικής. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα στους πολιτικούς μας, και ιδίως στον κ. Σαμαρά ο οποίος, υποτίθεται, απέρριψε την λογική του πρώτου Μνημονίου: Πώς θα το υπογράψετε; Πάλι θα αποφύγετε να το διαβάσετε σε μια ύστατη προσπάθεια να προσποιηθείτε ότι, δεν μπορεί, κάποια λογική θα έχει;
Και για να μην νομίζετε ότι την πιο πάνω ανάλυση την ενστερνιζόμαστε μόνο κάποιοι περίεργοι «εγχώριοι», επιτρέψτε μου να κλείσω με ένα απόσπασμα από πρόσφατο άρθρο του ανταποκριτή των Financial Times στην Washington, Alan Beattie:
«Μια φτωχή χώρα της περιφέρειας ενθαρρύνθηκε να γίνει μέλος μιας κακοσχεδιασμένης νομισματικής ένωσης των πλούσιων χωρών οι οποίες κυριαρχούσαν σε αυτήν. Αυτές οι χώρες, αφού επέβαλαν κανόνες δανεισμού για τους συμμετέχοντες στην νομισματική τους ένωση, ήταν οι πρώτες που τους παραβίασαν. Και το έκαναν χωρίς να υποστούν καμία συνέπεια. Λόγω εφησυχασμού και αναποτελεσματικών κανόνων στις χρηματαγορές, και δεδομένης της έλλειψης επενδυτικών ευκαιριών στις αργοκίνητες οικονομίες τους, ενθάρρυναν τις τράπεζές τους να δανείζουν χωρίς μέτρο στην χώρα αυτή. Κι όταν αυτά τα δάνεια «έσκασαν», οι κυβερνήσεις των πλούσιων κρατών έτρεξαν να διασώσουν τις τράπεζές τους φορτώνοντας με νέα δάνεια την ελλειμματική κυβέρνηση της περιφέρειας. Αργότερα απαίτησαν και την τοποθέτηση τοποτηρητή στην χώρα αυτή με νομική ισχύ να προβαίνει σε κατασχέσεις φόρων από τους πολίτες της.»
Το ερώτημα, επαναλαμβάνω, είναι: Οι βουλευτές που θα κληθούν να ψηφίσουν αυτή την νέα Συνθήκη των Βερσαλλιών, για δεύτερη φορά σε δύο χρόνια, με τι ψυχολογικό τέχνασμα θα πείσουν τον εαυτό τους ότι υπερψηφίζοντάς την κάνουν καλό στον τόπο; Πάλι θα αποφύγουν να την διαβάσουν;

(*) “Dr. Melchior: A Defeated Enemy” στα Two Memoirs του John Maynard Keynes (1949), όπως αυτά ανατυπώθηκαν στο Collected Writings, Vol. X: Essays in Biography, σελ. 428. Την παραπομπή αυτή την είχα χρησιμοποιήσει στις 20 Μαΐου του 2010 σε άρθρο με τίτλο «Ο Θυμός της Γερμανίας».

Protagon. gr
03/02/2012

Παγκυπριο Γυμνάσιο 200 χρόνια

Παγκυπριο Γυμνάσιο 200 χρόνια

Το video παρουσιάζει την Εκδήλωση που το Πανεπιστήμιο Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.), το Σπίτι της Κύπρου και η Κυπριακή Πρεσβεία της Αθήνας, συνδιοργάνωσαν την Παρασκευή 16 Μαρτίου 2012, για τη συμπλήρωση 200 χρόνων από την ίδρυση του Παγκυπρίου Γυμνασίου.

Η εκδήλωση έλαβε χώρα στην Μεγάλη Αίθουσα Τελετών του Ε.Κ.Π.Α. στο Κεντρικό κτίριο.

Το πρόγραμμα της εκδήλωσης περιλάμβανε:

1. Προσφώνηση από τον Πρύτανη του Ε.Κ.Π.Α. Καθηγητή κ. Θεοδόση Πελεγρίνη.
2. Χαιρετισμός από τον Πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Ιωσήφ Ιωσήφ.
3. Εισήγηση από τον κ. Πασχάλη Κιτρομηλίδη, Καθηγητή του Ε.Κ.Π.Α.
4. Εισήγηση από τον κ. Γεώργιο Φιλοκύπρου, Ομότ. Καθηγητή του Ε.Κ.Π.Α.
5. Εισήγηση από τον κ. Ευάγγελο Χρυσό, Ομότ. Καθηγητή του Ε.Κ.Π.Α.
6. Εισήγηση από τον κ. Σόλωνα Χαραλάμπους, Γυμνασιάρχη του Παγκυπρίου Γυμνασίου.
7. Καλλιτεχνικό Πρόγραμμα από μαθητές του Παγκυπρίου Γυμνασίου.

Το πρωί της ίδιας μέρας πραγματοποιήθηκε στο Ψυχικό, Τελετή Διδυμοποίησης (Αδελφοποίησης) του Αρσάκειου Γενικού Λυκείου Ψυχικού με το Παγκύπριο Γυμνάσιο.

Τα κείμενα περιλαμβάνουν:

1. Ένα αφιέρωμα στο Παγκύπριο Γυμνάσιο από το δημοσιογράφο της «Καθημερινής» (έκδοση Κύπρου) Μιχάλη Χριστοδούλου. Πρόκεται για μια αναλυτική συνέντευξη - αφήγηση του Γυμνασιάρχη του Παγκυπρίου Γυμνασίου κ. Σόλωνα Χαραλάμπους, με θέμα την ιστορία του σημαντικού αυτού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος.
2. Ρεπορτάζ της εφημερίδας ΒΗΜΑ on line με θέμα την Τελετή Αδελφοποίησης του Αρσακείου Ψυχικού και του Παγκύπριου Γυμνασίου Λευκωσίας

--------------------------------------------------

Άξιον εστί το Παγκύπριο Γυμνάσιο

Το ιστορικό και εμβληματικό σχολείο του Ελληνισμού
συμπληρώνει φέτος 200 χρόνια ζωής

Του Μιχάλη Χριστοδούλου

Εκτός του εκπαιδευτικού του ρόλου με τον οποίο αναμφισβήτητα διέπρεψε το Παγκύπριο συνέβαλε και σε άλλους τομείς, ιδιαίτερα όμως στους εθνικούς αγώνες της χώρας μας
Ο κ. Σόλων Χαραλάμπους είναι σήμερα ο 34ος στη σειρά διευθυντής του Παγκυπρίου Γυμνασίου. Με αφορμή τους εορτασμούς για τα 200 χρόνια από την ίδρυση τού σχολείου τον συνάντησα στο ιστορικό εκείνο γραφείο, από όπου πέρασαν εξέχουσες προσωπικότητες και γυμνασιάρχες που έγραψαν τη δική τους ιστορία. Εκεί δεσπόζουν τα πορτραίτα των πρώτων διευθυντών του σχολείου αλλά και μερικών εξεχουσών προσωπικοτήτων που αποφοίτησαν από αυτό, με πιο χαρακτηριστική εκείνη του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου.
Χαριτολογώντας του είπα ότι το γραφείο του αποτελεί ένα μικρό μουσείο, αφού εκεί βρίσκονται αρκετά από τα βραβεία του σχολείου αλλά και η ιδρυτική του πράξη που φέρει την υπογραφή του εθνομάρτυρα Κυπριανού, τρανή απόδειξη της ιστορικότητάς του. Αφού χαμογέλασε, κάθισε στο γραφείο του. Άνοιξα το μαγνητόφωνο και άρχισε να μου ξετυλίγει το μακρύ κουβάρι των δύο αιώνων ιστορίας του σχολείου. Στο τέλος αυτή η γλαφυρή αφήγηση φάνταζε σαν μία εκπληκτική, μεγάλου μήκους κινηματογραφική ταινία, χωρίς όμως τέλος, αφού η ιστορία συνεχίζεται και η κάμερα του χρόνου καταγράφει ακόμα.

Με ρίζες από την Ενετοκρατία

Το 1812 λειτούργησε το σχολείο επισήμως, με ιδρυτική πράξη του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού. Οι ρίζες του όμως, όπως μας εξήγησε ο κ. Χαραλάμπους, φτάνουν μέχρι την Ενετοκρατία. Υπάρχουν ενδείξεις που αποδεικνύουν ότι στον χώρο του σημερινού Παγκυπρίου λειτουργούσε σχολείο ελληνικής γλώσσας από το 1562. Μέχρι το 1812 υπάρχουν πληροφορίες ότι στον χώρο λειτουργούσε ένα είδος σχολείου, όχι με τη σημερινή, όμως, έννοια που έφερε την ονομασία Ελληνική Σχολή.
Στη συνέχεια της λειτουργίας της, ήρθαν τα γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης και ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός απαγχονίστηκε και έτσι προέκυψαν πολλές δυσκολίες. Ο επόμενος Αρχιεπίσκοπος, ο Πανάρετος, το 1830 συνέβαλε όμως στην επαναλειτουργία της. Τα επόμενα χρόνια η Ελληνική Σχολή συνέχισε ομαλά την πορεία της μέχρι το 1893, οπότε αποφασίστηκε να ιδρυθεί γυμνάσιο κατά τα πρότυπα της Ελλάδας.

Η συμβολή των Κυπρίων της Αιγύπτου

Η ίδρυση του σχολείου, αναφέρει ο κ. Χαραλάμπους, με την ονομασία «Παγκύπριο Γυμνάσιο» υπήρξε αποτέλεσμα της αδελφότητας των Κυπρίων της Αιγύπτου. Οι συμπατριώτες μας εκεί απαιτούσαν τότε τη δημιουργία γυμνασίου στο νησί και μάλιστα επιθυμούσαν να αναλάβουν τη χρηματοδότηση της λειτουργίας του. Ο Αρχιεπίσκοπος Σωφρόνιος ήταν αρκετά επιφυλακτικός τότε, κυρίως εξαιτίας των οικονομικών προβλημάτων. Τελικά, ήταν μεγάλη ανάγκη να προχωρήσουν στην ίδρυσή του και το 1893 αποφασίστηκε η δημιουργία του σημερινού σχολείου με το όνομα πια Παγκύπριο Γυμνάσιο.
Τότε, έρχονταν στο σχολείο καθηγητές από την Ελλάδα, με πρώτο διευθυντή τον Ιωάννη Δέλλιο, ενώ το 1896 τη διεύθυνση ανέλαβε ο Μιχαήλ Βολονάκης. Ο Βολονάκης, ήταν μία κορυφαία φυσιογνωμία που σηματοδότησε την πορεία του Παγκυπρίου. Ο ίδιος συνέβαλε στην κατάρτιση προγραμμάτων και στην εξίσωση του Γυμνασίου με τα ανάλογα της Ελλάδας. Έτσι, οι απόφοιτοι απέκτησαν το δικαίωμα να μπαίνουν στα ελληνικά πανεπιστήμια χωρίς εξετάσεις.
Οι επιδόσεις του σχολείου στο ξεκίνημα ήταν σπουδαίες και ο Βολονάκης οραματιζόταν να καταστήσει το Παγκύπριο Γυμνάσιο φάρο του Ελληνισμού και της Ανατολής πράγμα που σε κάποιο βαθμό το πέτυχε. Μετά τον Βολονάκη στο Παγκύπριο υπηρέτησαν και άλλοι εξέχοντες διευθυντές όπως ο Κωνσταντίνος Άμαντος, ο οποίος ήταν πανεπιστημιακός και σπουδαίος ιστορικός. Το όνομα του Παγκυπρίου Γυμνασίου άρχισε εκείνα τα χρόνια να εξέρχεται σιγά-σιγά από τα όρια της Κύπρου και να γίνεται γνωστό στον ευρύτερο ελληνικό χώρο και προκαλώντας τον θαυμασμό.

«Παρών» στους εθνικούς αγώνες

Επόμενος σταθμός στην ιστορία του Παγκυπρίου ήταν η ανάληψη της γυμνασιαρχίας από τον Σπυρίδων Σπυριδάκη, που έμεινε για μερικές δεκαετίες στη θέση αυτή, συνδέοντας το όνομά του με την ιστορία του σχολείου, πετυχαίνοντας να διαμορφώσει τον σημερινό του χαρακτήρα. Αυτόν, του σπουδαίου εκπαιδευτηρίου με την άριστη εκπαιδευτική ποιότητα.
Εκτός, όμως, του εκπαιδευτικού του ρόλου, το Παγκύπριο συνέβαλε και σε άλλους τομείς, ιδιαίτερα στους εθνικούς αγώνες της χώρας μας. Μαθητές και απόφοιτοί του έλαβαν μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους, στη Μικρασιατική Εκστρατεία, στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο και αρκετοί από αυτούς θυσιάστηκαν και ηρωοποιήθηκαν.
Από τις αίθουσες διδασκαλίας του πέρασαν και αναδείχθηκαν παράλληλα πολλές κορυφαίες προσωπικότητες της Κύπρου όπως ο πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄, ο στρατηγός Γεώργιος Γρίβας, ο ποιητής Κώστας Μόντης, ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Α΄, ο Γλαύκος Κληρίδης, ο Βάσος Λυσσαρίδης, ο Τάσσος Παπαδόπουλος αλλά και άλλοι που διέπρεψαν σε πανεπιστήμια στο εξωτερικό. Μία από τις κορυφαίες προσωπικότητες που φοίτησαν στο Παγκύπριο είναι ο βραβευθείς με το Νόμπελ Οικονομίας, Χριστόφορος Πισσαρίδης, το 2010, ο οποίος αποφοίτησε από σχολείο το 1965. Το σχολείο πρόσφατα τίμησε τον κ. Πισσαρίδη. Μάλιστα, μία περίοπτη πλάκα στην είσοδό του αναγράφει ότι ο Κύπριος Νομπελίστας πέρασε από τις αίθουσές του.

Τα γεγονότα της Σεβέρειου

Σταθμός στην ιστορία του αποτελεί και η ενεργός συμμετοχή του σχολείου στον Απελευθερωτικό Αγώνα της ΕΟΚΑ. Το γυμνάσιο αποτέλεσε το κέντρο της δράσης της ΕΟΚΑ ,αφού σχεδόν όλοι οι μαθητές του συμμετείχαν στον Αγώνα και πολλοί αναδείχθηκαν σε ήρωες, όπως ο Ζάκος και ο Γιωργάλλας. Κορυφαία όμως ιστορική στιγμή ταυτισμένη με το Παγκύπριο είναι τα γεγονότα της Σεβέρειου Βιβλιοθήκης το Ιανουάριο του 1956, με τα αιματηρά επεισόδια και τους τραυματισμούς πολλών μαθητών. Το γεγονός αυτό οδήγησε τους Άγγλους τότε στο κλείσιμο της σχολής για ένα χρόνο, διαγράφοντας το σχολείο από τον κατάλογο των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, ενώ οι μαθητές συνέχισαν να παρακολουθούν τα μαθήματα σε γειτονικές εκκλησίες ή στα σπίτια καθηγητών για να μπορέσουν να περάσουν την τάξη.

Ο χαρισματικός Φρίξος Πετρίδης

Άλλη μία προσωπικότητα η οποία έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην πορεία του Γυμνασίου ήταν ο Φρίξος Πετρίδης. «Πρόκειται για έναν εμπνευσμένο δάσκαλο, τον οποίο σέβονταν οι μαθητές ένεκα του τρόπου που δίδασκε αλλά και της επιστημονικής του κατάρτισης. Ήταν ευτυχία να διδάσκεται κάποιος ιστορία και αρχαία ελληνικά από τον Φρίξο Πετρίδη», μας ανέφερε ο κ. Χαραλάμπους.
«Κάτι που μου εξομολογήθηκε και ο Νομπελίστας μας ήταν ότι από τα μαθήματα που παρακολουθούσε στο σχολείο του έμειναν η ιστορία και τα αρχαία. Όταν βρισκόταν για σπουδές στο εξωτερικό ο κ. Πισσαρίδης πάντα έπαιρνε σαν επιλεγόμενο μάθημα ιστορία ή αρχαία που ήταν τα αγαπημένα του μαθήματα κα αυτό λόγω του Φρίξου Πετρίδη», λέει ο κ. Χαραλάμπους. Ο Φρίξος Πετρίδης ήταν καινοτόμος, είχε πρωτοποριακές ιδέες και πραγματοποιώντας πολλές δραστικές αλλαγές στο σχολείο συνέδεσε έντονα το όνομά του με τη σύγχρονη ιστορία του Παγκυπρίου.

«Το μεγάλο στοίχημα για εμάς σήμερα είναι να επαναφέρουμε την αίγλη του Παγκυπρίου»

«Στην παρούσα φάση του όμως και κυρίως μετά και την τουρκική εισβολή το σχολείο παρουσιάζει πολλά προβλήματα» εξηγεί ο κ. Χαραλάμπους, και αυτό εξαιτίας της κατάστασης που δημιουργήθηκε στην εντός των τειχών Λευκωσία, αλλά και στη γύρω περιοχή από όπου το σχολείο αντλεί τον μαθητικό του πληθυσμό. «Το μεγάλο στοίχημα για εμάς σήμερα», τονίζει ο σημερινός διευθυντής, «είναι το πώς θα επαναφέρουμε το Παγκύπριο στην πρότερή του κατάσταση. Να καταστεί δηλαδή ένα κορυφαίο, τόσο σε κτηριακό όσο και σε ποιοτικό επίπεδο σχολείο. Πρέπει στο Παγκύπριο Γυμνάσιο να υπάρξει η δυνατότητα να έρχονται μαθητές από όλη την Κύπρο, όπως ακριβώς και τα παλαιότερα χρόνια. Οφείλει να ξαναγίνει πραγματικά παγκύπριας εμβέλειας.
Είναι υποχρέωση της Πολιτείας να βοηθήσει το σχολείο αυτό να ξαναβρεί τον παλαιό του εαυτό. Υπάρχουν τα κίνητρα για να ελκύσει μαθητές για να φοιτήσουν εδώ από ολόκληρη την Κύπρο. Κουβαλά τέτοια ιστορία το Παγκύπριο που νομίζω ότι ο απόφοιτός του θα νιώθει μια ξεχωριστή περηφάνια. Όσοι έχουμε αποφοιτήσει από εδώ ξέρουμε τι σημαίνει να είναι κάποιος απόφοιτός του. Το Παγκύπριο σήμερα είναι ένας ναός των ελληνικών γραμμάτων και της εκπαίδευσής, συμπυκνώνοντας όλα τα ιδεώδη του Ελληνισμού. Ο απόφοιτός του πριν από μερικά χρόνια φεύγοντας από εδώ ήταν φορέας αυτών των ιδεωδών. Οι άνθρωποι που αποφοιτούσαν είχαν αυτή την ελληνοκεντρική παιδεία, στοιχείο που διεκήρυτταν σε κάθε περίπτωση οι διευθυντές του».
Σήμερα η κατάσταση στο Παγκύπριο Γυμνάσιο σύμφωνα και με τον διευθυντή του δεν είναι αυτή που πρέπει. «Δεχόμαστε υποσχέσεις από παντού», τονίζει «και προσδοκούμε ότι θα ανακτήσει τον χαρακτήρα που έφερε άλλοτε. Αν αποδεχτώ τον χαρακτηρισμό που του είχε προσδώσει άλλοτε ο δεύτερος διευθυντής του, Μιχαήλ Βολονάκης ότι είναι φάρος θα πω ότι τώρα σαν φάρος δεν εκπέμπει το φως εκείνο».
Κάπου εδώ έβαλα τελεία. Δε θέλησα να απομαγνητοφωνήσω τα περίσσια διογκούμενα προβλήματα. Αυτός ο «φάρος της παιδείας», όπως το χαρακτήρισε ο ιστορικός διευθυντής του Μιχαήλ Βολονάκης, πρέπει σήμερα να επανέλθει, διαφυλάσσοντας το παρελθόν του και με δύναμη στο παρόν να προβληματιστεί για τον σχεδιασμό του μέλλοντός του. Αυτό θα του δώσει ξανά εκείνη τη χαμένη του αίγλη και θα είναι ίσως το καλύτερο δώρο για τα διακοσιοστά γενέθλιά του. Σκεπτόμενος αυτά και άλλα τόσα, βγαίνοντας από τη μεγάλη ξύλινη πόρτα διαισθάνθηκα περιέργως εκείνη την ακατανίκητη δύναμη του χώρου και το αίσθημα ότι από εδώ πέρασαν πολλοί άνθρωποι που οραματίστηκαν, εκπαιδεύτηκαν και ανδρώθηκαν σε εκείνο το σχολείο, που σήμερα είναι αδήριτη ανάγκη να επαναπροσδιοριστεί.

Αφιερώματα - Αναδρομές
12.03.2012
www.kathimerini.comc.cy

----------------------------------------------

Αδελφοποίηση του Αρσακείου Ψυχικού και Παγκύπριου Γυμνασίου Λευκωσίας

Υπέγραψαν την περασμένη Παρασκευή τεκμήριο θερμής φιλίας και παντοτινής αλληλεγγύης

Δύο από τα παλαιότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ελλάδας και της Κύπρου, το Αρσάκειο Γενικό Λύκειο Ψυχικού και το Παγκύπριο Γυμνάσιο Λευκωσίας αποφάσισαν να ενώσουν την ιστορία τους προβάλλοντας την πίστη τους σε κοινά ιδεώδη και αναπτύσσοντας κοινές δραστηριότητες εκπαιδευτικού και πολιτιστικού περιεχομένου.
Τα δύο ιδρύματα υπέγραψαν την περασμένη Παρασκευή τεκμήριο θερμής φιλίας και παντοτινής αλληλεγγύης σε μία φορτισμένη συγκινησιακά ατμόσφαιρα, κατά την τελετή αδελφοποίησης που πραγματοποιήθηκε στο Θέατρο των Αρσακείων Σχολείων Ψυχικού.
Οι μαθητές του Παγκύπριου Γυμνασίου παρουσίασαν σημαντικές στιγμές από τα 200 χρόνια ιστορίας του σχολείου τους με θεατρικό αναλόγιο και παραδοσιακά ελληνικά και κυπριακά τραγούδια.
Οι μαθητές του Αρσακείου Γενικού Λυκείου, από την πλευρά τους, απήγγειλαν αποσπάσματα από το έργο του Γ. Σεφέρη «Κύπρον, ου μ’ εθέσπισεν», τραγούδησαν παραδοσιακά κυπριακά τραγούδια με τον Όμιλο Βυζαντινής Μουσικής και χόρεψαν παραδοσιακούς ελληνικούς και κυπριακούς χορούς.
Χαιρετισμό απηύθυναν ο πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας Ιωσήφ Ιωσήφ, ο Γενικός Γραμματέας της Φ.Ε. καθηγητής Ι.Παρασκευόπουλος, ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Πάφου κ. Γεώργιος, ενώ σύντομη εισήγηση εκφώνησε ο ομότιμος καθηγητής, πρώην αντιπρύτανης του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Γ.Φιλοκύπρου.
Παρόντες ήταν η Επόπτρια των Αρσακείων – Τοσιτσείων Σχολείων Β.Παπαπέτρου-Μουρσελά, οι καθηγητές Β.Λαμπρινουδάκης, Δ.Κορρές, Π.Κοντός, Π.Κιτρομηλίδης. Α.Βοσκός, μέλη της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, Συντονιστές, Διευθυντές, καθηγητές και μαθητές των σχολείων.
Οι μαθητές των δύο σχολείων, επισπεύδοντας τις διαδικασίες και το τυπικό της συνεργασίας, άνοιξαν ήδη κοινή σελίδα στο Facebook με τίτλο: Γενικό + Παγκύπριο = αδέλφια.

ΤΟ ΒΗΜΑ online 20/03/2012